Kính ngữ
Kính ngữ
Trong tiếng Nhật có nhiều cách nói.
Thí dụ:
「先生が 字を書きます。」
「先生が 字をお書きになります。」
Cả hai câu đều có nghĩa là: Thầy (hay Cô) viết chữ.
Nếu so sánh 2 câu này thì câu sau lễ phép hơn câu trước.
Xét thêm thí dụ khác:
「先生が 本を読みます。」
「先生が 本をお読みになります。」
Cả hai câu đều có nghĩa: Thầy (cô) đọc sách.
Nhưng câu sau lễ phép hơn câu trước.
Ta có cấu trúc: 「O + Vます+に+なります。」(Bỏます)
Như vậy người ta gọi những câu bày tỏ lòng kính trọng đối với người nói và người xuất hiện trong câu chuyện nói đến là kính ngữ.
「お書きになります。」「お読みになります。」chính là kính ngữ.
Kính ngữ hình thành trong cấu trúc này là ngữ căn của động từ xen giữa 「お」và 「になります。」
Tuy nhiên có những động từ có kính ngữ đặc biệt của riêng nó sẽ không sử dụng cấu trúc này như thí dụ như kính ngữ của động từ nói 「言う」người ta không nói 「お言いになります。」mà nói 「おっしゃいます。」
Như vậy có một số hình thức đặc biệt của động từ như:
する ― なさる
見る ― ごらんになる
食べる ― めしあがる
来る ― みえる；いらっしゃる
くれる ― くださる
寝る ― お休みになる
Động từ 「いらっっしゃる」là tôn kính ngữ của cả động từ 03 động từ 「行く；来る；いる」
Trên đây là kính ngữ khi nói về hành động của một người khác mà ta cần thể hiện lòng kính trọng của mình đối với họ. Tuy nhiên, khi nói về hành động của chính bản thân mình, trong trường hợp có liên quan đến người khác, thì có cách nói đặc biệt bày tỏ sự khiêm tốn của bản thân.
Cách nói 「私がいたします」là cách nói lễ phép hơn 「私がします」(Tôi làm).
Người ta nói câu 「私は 先生に 手紙を さしあげます。」mà không nói câu 「私は 先生に 手紙を あげます。」mặc dù cả hai câu đều có cùng ý nghĩa là Tôi gửi thư cho thầy giáo. Nhưng câu đầu lễ phép hơn.
Tương tự có những câu nói thể hiện sự khiêm tốn lịch sự mà các em cần học thuộc lòng như:
「明日 おたくに うかがいます。」
「もうたくさん いただきました。」
「先生に 詳しく うかがってから Aさんに 申し上げます。」
Những câu này đều là cách nói khiêm tốn .
Ngoài ra, khi nói với người khác về chuyện gia đình của mình cũng phải nói khiêm tốn như khi nói về chính bản thân.
「お母さんは もう お帰りに なりましたか。」
「母は まだ 帰りません。」
Tuy nhiên đối với những người thân thiết hay bạn bè, để bày tỏ tình cảm thân thiết, người ta sẽ không sử dụng kính ngữ.
Như vậy, cách sử dụng kính ngữ tùy lúc, tùy hoàn cảnh và trường hợp có sự khác nhau, nên rất khó với học sinh nước ngoài, cho nên phải ghi nhớ cách sử dụng đúng đắn từng chút một.
Nguyễn Minh Nghĩa
Trong tiếng Nhật có nhiều cách nói.
Thí dụ:
「先生が 字を書きます。」
「先生が 字をお書きになります。」
Cả hai câu đều có nghĩa là: Thầy (hay Cô) viết chữ.
Nếu so sánh 2 câu này thì câu sau lễ phép hơn câu trước.
Xét thêm thí dụ khác:
「先生が 本を読みます。」
「先生が 本をお読みになります。」
Cả hai câu đều có nghĩa: Thầy (cô) đọc sách.
Nhưng câu sau lễ phép hơn câu trước.
Ta có cấu trúc: 「O + V
Như vậy người ta gọi những câu bày tỏ lòng kính trọng đối với người nói và người xuất hiện trong câu chuyện nói đến là kính ngữ.
「お書きになります。」「お読みになります。」chính là kính ngữ.
Kính ngữ hình thành trong cấu trúc này là ngữ căn của động từ xen giữa 「お」và 「になります。」
Tuy nhiên có những động từ có kính ngữ đặc biệt của riêng nó sẽ không sử dụng cấu trúc này như thí dụ như kính ngữ của động từ nói 「言う」người ta không nói 「お言いになります。」mà nói 「おっしゃいます。」
Như vậy có một số hình thức đặc biệt của động từ như:
する ― なさる
見る ― ごらんになる
食べる ― めしあがる
来る ― みえる；いらっしゃる
くれる ― くださる
寝る ― お休みになる
Động từ 「いらっっしゃる」là tôn kính ngữ của cả động từ 03 động từ 「行く；来る；いる」
Trên đây là kính ngữ khi nói về hành động của một người khác mà ta cần thể hiện lòng kính trọng của mình đối với họ. Tuy nhiên, khi nói về hành động của chính bản thân mình, trong trường hợp có liên quan đến người khác, thì có cách nói đặc biệt bày tỏ sự khiêm tốn của bản thân.
Cách nói 「私がいたします」là cách nói lễ phép hơn 「私がします」(Tôi làm).
Người ta nói câu 「私は 先生に 手紙を さしあげます。」mà không nói câu 「私は 先生に 手紙を あげます。」mặc dù cả hai câu đều có cùng ý nghĩa là Tôi gửi thư cho thầy giáo. Nhưng câu đầu lễ phép hơn.
Tương tự có những câu nói thể hiện sự khiêm tốn lịch sự mà các em cần học thuộc lòng như:
「明日 おたくに うかがいます。」
「もうたくさん いただきました。」
「先生に 詳しく うかがってから Aさんに 申し上げます。」
Những câu này đều là cách nói khiêm tốn .
Ngoài ra, khi nói với người khác về chuyện gia đình của mình cũng phải nói khiêm tốn như khi nói về chính bản thân.
「お母さんは もう お帰りに なりましたか。」
「母は まだ 帰りません。」
Tuy nhiên đối với những người thân thiết hay bạn bè, để bày tỏ tình cảm thân thiết, người ta sẽ không sử dụng kính ngữ.
Như vậy, cách sử dụng kính ngữ tùy lúc, tùy hoàn cảnh và trường hợp có sự khác nhau, nên rất khó với học sinh nước ngoài, cho nên phải ghi nhớ cách sử dụng đúng đắn từng chút một.
Nguyễn Minh Nghĩa
